Simizlik - kisellik

Simizlik - Turmush bayashatliq we xatirjemlikning alamiti - nurghun Uyghurlar yenila shundaq qarishidu. Emiliyette Amerkida simiz ademlerning mutleq kop qismi ixtizadi kirimi towen kishiler bolup, Amerkida 1986-yilidin 2006-yilighiche bolghan 20 yil ichide olup ketkenlerning 18.3% simizlik bilen munasiwetlik iken. Shunga simizlik "Turmush bayashatliq we xatirjemlikning alamiti " digen qarishingizni ozgerting. Emiliyette simizlik u dunyagha baldurraq seper qilishning birinji qedimi yaki "siz u dunyagha mangghan tiz poyizgha chiqtingiz digenlik"

Towendiki kiselliklerning simizlik bilen biwaste yaki wastiliq munasiwetlik ikenligi ispatlanmaqta.

1-Tajisiman yurek qan tomur kisili (Coronary Artery Disease)

2-Qizil qan tomur qitishiwilish (Arteriosclerosis)

3-Yuquri qan bisimi (High blood pressure)

4-Minge qan tomur kisili (stroke)

5-Diabit kisili (Type 2 diabetes)

6-Ayallarning chong uchey raki (Clone cancer)

7-Qizil ongkech raki (Esophagus cancer)

8-Borek raki (Kidney cancer)

9-Songek boghum yallughi (Osteoarthritis)

10-Otte tash bolush qatarliq ot kisellikliri (Gallbladder disease)

11-Mayliq Jiger kisili (Fatty liver disease )

12-Opkining nepeslinish iqtidarining towen bolushi

13-Uxlighanda nepisi toxtap qilish (Sleep apnea)

Obesity's death toll could be higher than believed, study says

Researchers find that 18.2% of premature deaths in the U.S. are associated with excessive body mass. The figure is almost four times higher than other estimates.

http://www.latimes.com/science/la-sci-obesity-20130816,0,1789948.story

Uxlawatqanda nepes toxtap qilish

Dr. Memet Emin

https://docs.google.com/file/d/0B91q9SF2EQNwWHpMU1NBQS1uTnM/edit?usp=sharing

Uxlawatqanda nepes toxtap qilish (Sleep Apnea) bolsa nahayti kop uchiraydighan bir xil kisellik bolup, beside nahayti eghir aqiwetlerni kelturup chiqiridu. Amirkida texminen 15 miliyundin 20 miliyun ademde bu xil kisellik bolup, ularning kop qismi ozide bu xil kisellikning barliqini bilmeydu we hichqandaq dawlash ilip barmaydu. Bu xil kiselge giriptar bolghan ademler uxlawatqanda, nepisi ushtumtut toxtap qalidu yaki nepeslinishi nahayti towen bolidu. Her qitimliq nepes toxtash adette 10 ~20 sikinut dawamlashqandin kiyin bimarning nepisi bir xiqirash bilen teng eslige kilidu. Nepesning bundaq ushtumtut qisqa waqit toxtap qilishi, her bir saette 20~30 qitim yuz biridu. Bu xil kiselge giriptar bolghan kishiler etisi kichide yuz bergen yuqarqi alametlerdin hichqandaq xewiri bolmaydu, biraq kichilik uqisining supiti towen bolghanliq sewibidin, kunduzi mugudep chiqidu, rohini kotirelmeydu.

Uxlawatqanda nepes toxtap qilish (Sleep Apnea) tin ibaret bu xil kisel kopunche simiz kishilerde bolupmu boyun qismida kop may bar kishilerde kop uchiraydu. Erlerning bu xil kiselge giriptar bolush nisbiti ayalardin bir hesse yuquri bolidu. Bu kisel adette ikki xil bolidu. Birinji xili nepes yoli tosulap qilishtin kilip chiqqan uxlawatqanda nepisi toxtap qilish kisili (Obstructive Sleep Apnea). Ikkinjisi mingidiki nepes merkizining xizmitining normalsizlighi tupeylidin kilip chiqqan uxlawatqanda nepisi toxtap qilish kisili (Central Sleep Apnea).

Adette kishiler 3 sikinuttin 5 sikinut ariliqida bir qitim nepeslinidighan bolup, normalda ikki qitimliq nepisi ariliqidiki waqit 5 sikinuttin artuq bolmaydu. Uxlawatqanda nepisi ushtumtut toxtap qilish (Sleep Apnea) dep atalghan bu xil kiselge giriptar bolghan kishilerde, uxlawatqanda her bir nechche minuttin bir nechche on minut ariliqida, nepes yoli ushtumtut tosulup qilip, nepsi ushtumtut toxtap qalidighan ehwal yuz biridu. Adette bu xil ehwal yenggil bolghanda nepisi toxtap qalghan waqit, yeni ikki qitimliq nepes ariliqidiki waqit 10 sikunut etirapida, ighir bolghanda 20 sikinuttin iship kitishi mumkin.

Adette bu xil kishilerde bundaq ehwal yuz bergende, xorrek tartish ushtumtut toxtap qalidu, we 10 – 20 sikinuttin kiyin, nahatti ighir xorrektin birni tartip, uyqidin oyghunup kitidu, shuning bilen nepsimu eslige kilidu, undin kiyin yene uxlaydu, belguluk waqittin kiyin yuqarqi ehwal yene qayta sadir bolidu. Bu xil kishilerde bu xil ehwal bir kiche ichide nurghun qitim qaytilinidu. Eger bu chaghda bu adem waxtida oyghinalmisa, yeni toxtap qalghan nepisi waxtida eslige kelmise, bu adem bu dunyadin menggu ayrilishi mumkin. Bundaq ehwal yuz bergende, yeni dawamliq xorrek tartidighan adem ushtumtut xorek tartishtin toxtap qalghanda, bu ademni derhal oyghutiwitish kirek. Er-xotunnning bu xil ehwalgha bolghan sezgurliki, qarshi terepning bu xil pejege yoluqup qilishtin saqlinishta nahayti muhim.

Muhapiq dawalash ilip birilmighan uxlawatqanda nepes toxtap qilish (Sleep Apnea) kisili, kishilerning yuquri qan bisimi (Hypertension or High Blood Pressure), yurek kisili qozghulishi (Heart Attack) we minge qan tomur kisili (Stroke) qatarliqlargha giriptar bolush ihtimalliqini ashurwitidu. Undin bashqa muhapiq dawalash ilip birilmighan uxlawatqanda nepes toxtap qilish (Sleep Apnea) kisili, kishilerning diyabit kisilige giriptar bolush xetirinimu ashurwitidu.

Eger sizde bu xil ehwal bolsa, towendiki ishlargha diqet qiling.

1. Bek simiz bolsingiz, choqum oruqlang, beden chinuqturung.

2. Tamaka chekmeng.

3. Uxlighanda yastuqni yuquri qilip uxlang.

4. Doxturgha korunup, muhapiq bolsa opiratsiye qilip dawaliting. Opiratsiye qilip nepes yolining tosulup qilishqa sewep bolghan amilni chiqirip tashlash arqiliq, bir qisim kishilerning nepisining ushtumtut toxtap qilishidin saqlanghili bolidu.

5. Uxlighanda nepes ilishqa yardem qilidighan sunni nepeslendurguch (C-Pap) eswapi, ishlitish asan, tennerqi qimmet bolmighan bir xil eswap bolup, bu xil kiselge giriptar bolghan kishilerning paydilinishigha erzidu.