Bala yatqu boyun raki

Bala yatqu boyun raki (Cervical Cancer)

Dr. Memet Emin

Bala yatqu boyun raki (Cervical cancer, 子宫颈癌) diginimiz ayallarning bala yatqusining töwen teripide bolidighan bir xil rak kisili bolup, bala yatquning töwenki qismini tüzgüchi hüjeyrilerning normalsiz köpishi netijiside peyda bolidu. Bala yatqu boyun raki bolsa Uyghur ayalliri ichide köp uchiraydighan raklarning biri. 

Bala yatqu boyun raki töwendiki bir nechche türge bölinidu.

1. Qasiraqsiman Hujeyre Raki (Squamous cell carcinoma, 鳞状细胞癌) eng kop uchiraydighan bala yatqu boyun raki bolup, pütün bala yatqu boyun rakining 85~90% ni igelleydu. 2. Bez Raki (Adenocarcinoma, 腺癌) pütün bala yatqu boyun rakining aran 10% ni igelleydighan bolup, tiz tereqqi qilidighan, dawalash ünimi anche yaxshi bolmighan rak hisaplinidu. 3. Arilashma Raki yuqarqi ikki xil rakning arilashmisini korsitidu.

Bala yatqu boyun rakigha munasiwetlik sanliq melumatlar

1. Bala yatqu boyun raki ayallarning jinsi ezasida bolidighan raklarning ichide ikkinji orunda turidighan bolup, ayallarda bolidighan barliq rak kisilining 6% igelleydu.bimarning hayti shunche uzun bolushi mumkin.

2. Bala yatqu boyun raki eger baldur bayqalsa we waxtida dawalansa, bimarning 5 yil omur korush nisbiti 91% etirapida bolidu.

3. Bala yatqu boyun rakigha giriptar bolghanlarning mushu rak kisili tupeylidin olup kitish nisbiti 1955-yilidin 1992-yilighiche bolghan 37 yil ichide 74% towenligen bolup, her yili 2% din dawamliq towenlimekte.

4. Bala yatqu suyuqliqini tekshurushning (pap test, 分泌物涂片检查) omumlishishigha egiship, bala yatqu boyun raki bilen olup kitish nisbiti towenlimekte. Bu hil tekshurush arqiliq bala yatqu boyun rakini nahayti baldur bayqighili bolidighan bolup, bimarning putunley saqiyip kitishide nahayti zor ehmiyetke ige.

Qandaq ayallar bala yatqu boyun rakigha asan giriptar bolidu?

1. Bala yatqu boyun raki adette 50 yashtin 55 yashqiche bolghan ayallarda kop uchiraydu.

2. 15 yashtin towen bolghan qizlar adette bala yatqu boyun rakigha giriptar bolmaydu. Bala yatqu boyun rakigha giriptar bolush hetiri deslepki 30 yashlardin bashlap bashlinidighan bolup, kiyinki 10 yilda tereqqi qilidu.

3. Sheherde yashaydighan ayallar yaki nopusi az bolghan millet ayallirining bala yatqu boyun rakigha giriptar bolush nisbiti bashqa ayallarningkidin yuquri bolidu.

4. Amirkida Vitnamliq ayallarning bala yatqu boyun rakigha giriptar bolush nisbiti eng yuquri.

5. Amirkida Ispan tilida sozleydighanlar, Indiyanlar we Qara tenliklerning bala yatqu boyun rakigha ige bolush nisbiti bashqa aq tenliklerge nisbeten yuquri bolidu.

6. Uyghur ayallirining bu kiselge giriptar bolush nisbiti Junggodiki bashqa milletlerge nisbeten yuquri.

7. Yashtin

Qandaq amillar bala yatqu boyun rakini kelturup chiqiridu?

Bala yatqu boyun rakini kelturup chiqarghan sewep gerche nahayti iniq bolmisimu, biraq towendiki bezi amillar bala yatqu boyun rakining peyda bolushida belguluk tesir korsutup, ayallarning bala yatqu boyun rakigha giriptar bolush nisbitini ashurwitidu.

1. Insanlarning HPV virusi (Human papillomavirus, 人乳头状瘤病毒) dep atilidighan bir hil virus bilen yuqumlinish. Ayallar 20 yashtin burun bu virus bilen yuqumlan'ghan bolsa, 20 yashtin kiyin bala yatqu boyun qakigha giriptar bolush nisbiti hessilep ashidu.

2. Jinsi munasiwet aditi normal bolmighan ayallar, yeni kop er bilen jinsi munasiwet qilidighan ayallar, 18 yashtin burun jinsi munasiwet qilghan ayallar.

3. Eger bir ayal, bala yatqu boyun raki bar ayal bilen jinsi munasiwet qilghan er bilen jinsi munasiwet qilsa, bundaq ayallarning bala yatqu boyun rakigha giriptar bolush nisbiti yuquri bolidu.

4. Uzun muddet tamaka chekken ayallar. Tamaka chekken ayallarning bala yatqu boyun rakigha giriptar bolush nisbiti tamaka chekmigen ayallargha nisbeten ikki hesse artuq bolidu.

5. Kiselge taqabil turush kuchi towen bolghan ayallarning bala yatqu boyun rakigha giriptar bolush nisbiti yuquri bolidu.

6. Tughutni konturul qilish doriliri yaki hormun dorilirini istimal qilghan ayallarning bala yatqu boyun rakigha giriptar bolush nisbiti yuquri bolidu.

7. Opiratsiye we yaki dora arqiliq köp qitim bala alduriwetken ayallarning bala yatqu boyun rakigha giriptar bolush nisbiti yuquri bolidu.

8. Qayta qayta jinsi eza yallughigha giriptar bolghan ayallarning bala yatqu boyun rakigha giriptar bolush nisbiti yuquri bolidu.

9. Köp bala tughqan yaki 18 yashtin burun bala tughqan ayallarning bala yatqu boyun rakigha giriptar bolush nisbiti yuquri bolidu.

10. Ximiyelik dora we dixanchiliq doriliri bilen köp uchurashqan ayallarning bala yatqu boyun rakigha giriptar bolush nisbiti yuquri bolidu.

11. AIDS kisilige giriptar bolghan ayallarning bala yatqu boyun rakigha giriptar bolush nisbiti yuquri bolidu.

Bala yatqu boyun rakining qandaq alametliri bar?

1. Bala yatqu boyun rakining deslepki mezgilide köp alametler körülmeydu. Bala yatqu boyun raki melum basquchqa kelgende töwendiki alametler ilgiri kiyin bolup ipadilinip chiqishqa bashlaydu.

2. Jinsi ezadin normalsiz qan iqish. Adette jinsi ezadin normalsiz qan iqish hiyizdin kiyin yaki ikki qitimliq heyizning ariliqida yaki tekshurushtin kiyin yüz biridighan bolup, bala yatqu boyun rakidin bashqa kiselliklerdimu körilidu.

3. Heyiz köp we uzun kilish, heyiz toxtap birnechche yildin kiyin qayta heyiz kilish. Ayallar bala yatqu boyun rakigha giriptar bolghanda, heyiz burunqidin köp hem uzun kilidu.

4. Jinsi eza suyuqliqi puraqliq yaki normalsiz bolush.

5. Das songek yaki jinsi eza aghrish.

Bala yatqu boyun rakining aldini alghili bolamdu?

Bala yatqu boyun rakigha giriptar bolushning aldini ilishta eng mohim bolghini shuki bala yatqu boyun rakini kelturup chiqirishqa sewepchi bolghan yuqarqi herqandaq amillardin amal bar saqlinish, amal bolsa 20 yashtin burun HPV virusigha qarshi waksini udurush, shundaqla bala yatqu boyun raki peyda bolushning aldida bolidighan kisellikni baldur bayqap, uni waxtida dawalashtin ibaret. Bala yatqu boyun raki peyda bolushning aldida bolidighan kisellikni baldur bayqash uchun dawamliq ayallar bolumi dohxturigha körunush, qerelik salametlik tekshurtup turush kirek.

Bala yatqu boyun rakigha qandaq diyagunuz qoyush kirek?

Bala yatqu boyun rakigha baldur diyagunuz qoyushta, asasliqi dahimliq salametlik tekshurushke tayinish kirek.

1. Jinsi eza suyuqliqini tekshurush (Pap test or pap smear, 分泌物涂片检查). Bu tekshurush arqiliq 95% bala yatqu boyun rakining aldida bolidighan kiselge we bala yatqu boyun rakining deslepki mezigilige iniq diyagunuz qoyghuli bolidu.

2. Bala yatqu eyniki (Speculoscopy, 子宫镜) arqiliq tekshurush.

3. Jinsi eza eyniki (Colposcopy, 阴道镜) arqiliq tekshurush.

4. Jinsi eza eyniki bilen körup turup, kisel jaydin toqulma ilip tekshurush (Coloposcopic-Directed Biopsy, 经阴道镜活检)

5. Kisel osmini kisip ilip tekshurush (Biopsy, 病理活检).

6. Bala yatquning chiqish ighizini resimge ilip tekshurush (Cervicography, 子宫颈像)

7. CT we MRI arqiliq tekshurush.

Bala yatqu boyun rakini dawalash.
1. Opiratsiye qilip bala yatquni kisip iliwitish, hazirche eng ünümlük dawalash usuli hisaplinidu.

2. Radiyaktipliq nur bilen dawalash. Bu hil dawalash adette opiratsiye qilish wahti otup ketken kisellerge, yaki opiratsiye qilishqa berdashliq birelmeydighan kisellerge yaki opiratsiyedin kiyin qayta qozghalghan kisellerge yaki opiratsiyedin kiyin opiratsiyening unimini tiximu yuquri kötermekchi bolghan kisellerge ishlitilidu.

3.Ximiyelik dora arqiliq dawalash. Bu dawalashmu opiratsiye qilish pursiti bolmighan kisellerge qollinilidu, yaki opiratsiyening unimini yuquri koturush uchun yaki qayta qozghiliwilishning aldini ilish üchün qollinilidu.