Minge Perde Yallughi

 Memet Emin

Minge Perde Yallughi (脑膜炎) diginimiz minge we umurutqa peridisining baktiriye yaki virus bilen yallughlinishi netijiside kilip chiqqan kisellik bolup, adette Mininggit Kisili depmu atilidu.

Minge Perde Yallughi 1805-yili Shiwitsariyening Geneva sheheride tarqalghanda tunji qitim kishiler teripidin hatirlen'gen bolup, 1887-yili Minge Perde Yallughini kelturup chiqarghan Minge Perde Yallughi Sharsiman Baktiriyesi bayqalghan.

Minge Perde Yallughi asasen yallughlinishtin kilip chiqqan bolup,  kopunche hallarda baktiriye yaki virus kelturup chiqiridu. Minge Perde Yallughi 5 yashtin kichik balilarda, 17 yash bilen 25 yash ariliqidiki yashlarda we 55 yashtin yuqurqi yashan'ghanlarda kop uchuraydu. Kiselge taqabil turush kuchi towen bolghan kishiler bu kiselge asan giriptar bolidighan heterlik kishiler hisaplinidu.

Minge Perde Yallughigha giriptar bolushning sewibi nime?

Minge Perde Yallughi asasen minge perdisining baktiriye yaki virus bilen yallughlinishi netijiside peyda bolidighan bolup, baktiriye kelturup chiqarghan Minge Perde Yallughi adette virus kelturup chiqarghan Minge Perde Yallughigha nisbeten az uchuraydu, biraq aqiwiti ighir bolidu. Baktiriyelik Minge Perde Yallughigha giriptar bolghuchilarning 10% kisel alametliri korulup 24~48 saet ichide olup kitidu. Saq qalghanlirining ichide 10~20% ademning mingisi kisellik tupeylidin zexmilinip, menggulik miyip bolup qalidu.

Baktiriyelik Minge Perde Yallughining mutleq kop qismini adette Opke Yallughi Sharsiman Baktiriyesi bilen Minge Perde Yallughi Sharsiman Baktiryesi kelturup chiqiridu

Baktiriyelik Minge Perde Yallughini kelturup chiqarghan baktiriyeler adette burun, boghuz we yuquri nepes yollirida yashaydighan bolup, hotilesh, chushkurush we soyush arqiliq kishiler arisida oz ara tarqaydu. Bu baktiriyeler adette adem bedinidin ayrilip uzun yashiyalmaydu. Shunga bu xil baktiriye ichimlik su, su uzush kolchigi we hawa tengshiguch bar binalarda tarqimaydu.

Bezi kishiler bu baktiriyeni bir nechche kun, bir nechche hepte, hetta bir nechche ay ilip yurupmu kisel bolmaydu. Adette omumi nopusning 25%, bu baktiriyeni ilip yuridighan bolup, normal ehwal astida qan bilen minge suyuqliqi jaylashqa minge boshlughi arisidiki fizilogiyelik tosaq tupeylidin, qan'gha kirgen baktiriyeler minge suyuqliqigha kirelmeydu, we shundaqla kiselmu peyda qilalmaydu, peqet bezi waqitlardila bu baktiriyeler bedenning kiselge taqabil turush kuchini bisip chushup, fizilogiyelik tosaqtin otup, minge suyuqliqi  ichige basturup kiridu, we shuning bilen Minge Perde Yallughini kelturup chiqiridu.

Minge Perde Yallughi kelturup chiqarghan sewibige asasen 12 kichik turge bolinidighan bolup, bularning ichide A, B, C we W135 qatarliq 4 turdiki Minge Perde Yallughi tarqilishchan kisel qatarigha kiridighanlighi jezmenleshturulgen. Adette Asiyada A tiptiki Minge Perde Yallughi kop uchiraydu.

Minge Perde Yallughigha giriptar bolghanlarda qandaq alametler bolidu?

Bu kiselge giriptar bolghan balaghetke yetkenler we chong balilarda korilidighan alametler asasen oxshash bolup, ular towendikilerdin ibaret.

1. Qizitmisi orlep kitish we titirek bisish.
2. Qattiq bash aghrish
3. Qusush, yandurush
4. Boyuni qitip qilish  
5. Sezgurligi iship kitish, asan hajanlinish yaki achiqlinish
6. Mugudesh, uyqisi kilip turush
7. Kozning yoruqluqqa bolghan sezgurligi iship kitish, yeni yoruqtin qorqush
8. Es hushi jayida bolmasliq, jolush, hushsizlinish

Bowaq we ushshaq balilarda korulidighan alametler

1. Yilinip yaki maghdursiz  yighlash
2. Uyqidin kozini achalmasliq, mugdep turush
3. Chochush, asan qorqush
4. Keynige dajiwilish yaki aldigha tughuliwilish
5. Bir nuhtigha tikilip turush, etirapqa qizziqmasliq
6. Qizitmisi iship kitish, we yaki put qoli tonglap kitish
7. Tamaq yimeslik, ishtiyi nachar bolush
8. Qusush, yandurush
9. Chirayi tatirip qilish
10. Bedinige qizil chiqip qilish

Minge Perde Yallughigha giriptar bolushning aldini ilish

Minge Perde Yallughigha giriptar bolushning aldini ilish bir az qiyin bolup, adette towendikilerge diqet qilish kirek

1. Minge Perde Yallughi vaksinisini udurush
2. Shehsi taziliqqa diqet qilish, qol, burun we eghizni waxtida yuyup turush kirek
3. Muhapiq chiniqish, bedenning kiselge taqabil turush kuchini ashurush kirek.
4. Kisel tarqalghan rayunlargha barmasliq kirek
5. Minge Perde Yallughigha giriptar bolghan kishiler bilen biwaste qoyuq arilashmasliq kirek
6. Eger yuqarqi herqandaq alametler korulgen haman, derhal dohturgha birip korunush, we waxtida dawalash ilip birish kirek.

مىڭە پەردە ياللۇغى

مىڭە پەردە ياللۇغى

مەمەت ئەمىن

مىڭە پەردە ياللۇغى (脑膜炎) دىگىنىمىز مىڭە ۋە ئۇمۇرۇتقا پەرىدىسىنىڭ باكتىرىيە ياكى ۋىرۇس بىلەن ياللۇغلىنىشى نەتىجىسىدە كىلىپ چىققان كىسەللىك بولۇپ، ئادەتتە مىنىڭگىت كىسىلى دەپمۇ ئاتىلىدۇ. 


مىڭە پەردە ياللۇغى 1805-يىلى شىۋىتسارىيەنىڭ گەنەۋا شەھەرىدە تارقالغاندا تۇنجى قىتىم كىشىلەر تەرىپىدىن ھاتىرلەنگەن بولۇپ، 1887-يىلى مىڭە پەردە ياللۇغىنى كەلتۇرۇپ چىقارغان مىڭە پەردە ياللۇغى شارسىمان باكتىرىيەسى بايقالغان.

مىڭە پەردە ياللۇغى ئاساسەن ياللۇغلىنىشتىن كىلىپ چىققان بولۇپ،  كوپۇنچە ھاللاردا باكتىرىيە ياكى ۋىرۇس كەلتۇرۇپ چىقىرىدۇ. مىڭە پەردە ياللۇغى 5 ياشتىن كىچىك بالىلاردا، 17 ياش بىلەن 25 ياش ئارىلىقىدىكى ياشلاردا ۋە 55 ياشتىن يۇقۇرقى ياشانغانلاردا كوپ ئۇچۇرايدۇ. كىسەلگە تاقابىل تۇرۇش كۇچى توۋەن بولغان كىشىلەر بۇ كىسەلگە ئاسان گىرىپتار بولىدىغان ھەتەرلىك كىشىلەر ھىساپلىنىدۇ.

مىڭە پەردە ياللۇغىغا گىرىپتار بولۇشنىڭ سەۋىبى نىمە؟

مىڭە پەردە ياللۇغى ئاساسەن مىڭە پەردىسىنىڭ باكتىرىيە ياكى ۋىرۇس بىلەن ياللۇغلىنىشى نەتىجىسىدە پەيدا بولىدىغان بولۇپ، باكتىرىيە كەلتۇرۇپ چىقارغان مىڭە پەردە ياللۇغى ئادەتتە ۋىرۇس كەلتۇرۇپ چىقارغان مىڭە پەردە ياللۇغىغا نىسبەتەن ئاز ئۇچۇرايدۇ، بىراق ئاقىۋىتى ئىغىر بولىدۇ. باكتىرىيەلىك مىڭە پەردە ياللۇغىغا گىرىپتار بولغۇچىلارنىڭ 10% كىسەل ئالامەتلىرى كورۇلۇپ 24~48 سائەت ئىچىدە ئولۇپ كىتىدۇ. ساق قالغانلىرىنىڭ ئىچىدە 10~20% ئادەمنىڭ مىڭىسى كىسەللىك تۇپەيلىدىن زەخمىلىنىپ، مەڭگۇلىك مىيىپ بولۇپ قالىدۇ.

باكتىرىيەلىك مىڭە پەردە ياللۇغىنىڭ مۇتلەق كوپ قىسمىنى ئادەتتە ئوپكە ياللۇغى شارسىمان باكتىرىيەسى بىلەن مىڭە پەردە ياللۇغى شارسىمان باكتىريەسى كەلتۇرۇپ چىقىرىدۇ

باكتىرىيەلىك مىڭە پەردە ياللۇغىنى كەلتۇرۇپ چىقارغان باكتىرىيەلەر ئادەتتە بۇرۇن، بوغۇز ۋە يۇقۇرى نەپەس يوللىرىدا ياشايدىغان بولۇپ، ھوتىلەش، چۇشكۇرۇش ۋە سويۇش ئارقىلىق كىشىلەر ئارىسىدا ئوز ئارا تارقايدۇ. بۇ باكتىرىيەلەر ئادەتتە ئادەم بەدىنىدىن ئايرىلىپ ئۇزۇن ياشىيالمايدۇ. شۇڭا بۇ خىل باكتىرىيە ئىچىملىك سۇ، سۇ ئۇزۇش كولچىگى ۋە ھاۋا تەڭشىگۇچ بار بىنالاردا تارقىمايدۇ.

بەزى كىشىلەر بۇ باكتىرىيەنى بىر نەچچە كۇن، بىر نەچچە ھەپتە، ھەتتا بىر نەچچە ئاي ئىلىپ يۇرۇپمۇ كىسەل بولمايدۇ. ئادەتتە ئومۇمى نوپۇسنىڭ 25%، بۇ باكتىرىيەنى ئىلىپ يۇرىدىغان بولۇپ، نورمال ئەھۋال ئاستىدا قان بىلەن مىڭە سۇيۇقلىقى جايلاشقا مىڭە بوشلۇغى ئارىسىدىكى فىزىلوگىيەلىك توساق تۇپەيلىدىن، قانغا كىرگەن باكتىرىيەلەر مىڭە سۇيۇقلىقىغا كىرەلمەيدۇ، ۋە شۇنداقلا كىسەلمۇ پەيدا قىلالمايدۇ، پەقەت بەزى ۋاقىتلاردىلا بۇ باكتىرىيەلەر بەدەننىڭ كىسەلگە تاقابىل تۇرۇش كۇچىنى بىسىپ چۇشۇپ، فىزىلوگىيەلىك توساقتىن ئوتۇپ، مىڭە سۇيۇقلىقى  ئىچىگە باستۇرۇپ كىرىدۇ، ۋە شۇنىڭ بىلەن مىڭە پەردە ياللۇغىنى كەلتۇرۇپ چىقىرىدۇ. 

مىڭە پەردە ياللۇغى كەلتۇرۇپ چىقارغان سەۋىبىگە ئاساسەن 12 كىچىك تۇرگە بولىنىدىغان بولۇپ، بۇلارنىڭ ئىچىدە ئا، ب، ك ۋە ۋ135 قاتارلىق 4 تۇردىكى مىڭە پەردە ياللۇغى تارقىلىشچان كىسەل قاتارىغا كىرىدىغانلىغى جەزمەنلەشتۇرۇلگەن. ئادەتتە ئاسىيادا ئا تىپتىكى مىڭە پەردە ياللۇغى كوپ ئۇچىرايدۇ.
مىڭە پەردە ياللۇغىغا گىرىپتار بولغانلاردا قانداق ئالامەتلەر بولىدۇ؟ 

بۇ كىسەلگە گىرىپتار بولغان بالاغەتكە يەتكەنلەر ۋە چوڭ بالىلاردا كورىلىدىغان ئالامەتلەر ئاساسەن ئوخشاش بولۇپ، ئۇلار توۋەندىكىلەردىن ئىبارەت.

1.        قىزىتمىسى ئورلەپ كىتىش ۋە تىتىرەك بىسىش.
2.        قاتتىق باش ئاغرىش
3.        قۇسۇش، ياندۇرۇش
4.        بويۇنى قىتىپ قىلىش  
5.        سەزگۇرلىگى ئىشىپ كىتىش، ئاسان ھاجانلىنىش ياكى ئاچىقلىنىش
6.        مۇگۇدەش، ئۇيقىسى كىلىپ تۇرۇش
7.        كوزنىڭ يورۇقلۇققا بولغان سەزگۇرلىگى ئىشىپ كىتىش، يەنى يورۇقتىن قورقۇش
8.        ئەس ھۇشى جايىدا بولماسلىق، جولۇش، ھۇشسىزلىنىش

بوۋاق ۋە ئۇششاق بالىلاردا كورۇلىدىغان ئالامەتلەر

1.        يىلىنىپ ياكى ماغدۇرسىز  يىغلاش 
2.        ئۇيقىدىن كوزىنى ئاچالماسلىق، مۇگدەپ تۇرۇش
3.        چوچۇش، ئاسان قورقۇش
4.        كەينىگە داجىۋىلىش ياكى ئالدىغا تۇغۇلىۋىلىش
5.        بىر نۇھتىغا تىكىلىپ تۇرۇش، ئەتىراپقا قىززىقماسلىق
6.        قىزىتمىسى ئىشىپ كىتىش، ۋە ياكى پۇت قولى توڭلاپ كىتىش
7.        تاماق يىمەسلىك، ئىشتىيى ناچار بولۇش
8.        قۇسۇش، ياندۇرۇش
9.        چىرايى تاتىرىپ قىلىش
10.        بەدىنىگە قىزىل چىقىپ قىلىش

مىڭە پەردە ياللۇغىغا گىرىپتار بولۇشنىڭ ئالدىنى ئىلىش

مىڭە پەردە ياللۇغىغا گىرىپتار بولۇشنىڭ ئالدىنى ئىلىش بىر ئاز قىيىن بولۇپ، ئادەتتە توۋەندىكىلەرگە دىقەت قىلىش كىرەك

1.        مىڭە پەردە ياللۇغى ۋاكسىنىسىنى ئۇدۇرۇش 
2.        شەھسى تازىلىققا دىقەت قىلىش، قول، بۇرۇن ۋە ئەغىزنى ۋاختىدا يۇيۇپ تۇرۇش كىرەك
3.        مۇھاپىق چىنىقىش، بەدەننىڭ كىسەلگە تاقابىل تۇرۇش كۇچىنى ئاشۇرۇش كىرەك.
4.        كىسەل تارقالغان رايۇنلارغا بارماسلىق كىرەك
5.        مىڭە پەردە ياللۇغىغا گىرىپتار بولغان كىشىلەر بىلەن بىۋاستە قويۇق ئارىلاشماسلىق كىرەك
6.        ئەگەر يۇقارقى ھەرقانداق ئالامەتلەر كورۇلگەن ھامان، دەرھال دوھتۇرغا بىرىپ كورۇنۇش، ۋە ۋاختىدا داۋالاش ئىلىپ بىرىش كىرەك.

Put qoli qolushush

Memet Emin

Put, qol barmaqliri tartishish (Cramps, twitching抽搐, 抽筋, 痉挛), qolushush (numbness, 麻木) we aghrish (pain刺感) towendiki sewepler tupeylidin kilip chiqishi mumkin.

1. Vitamin D kemlik (Vitamin D deficiency): yuqarda diyilgen qol put barmaqliri tartishish (抽搐)din bashqa barmaqlirida, tilida we kalpukida ghelite tugha his qilish, bezide yuz muskullirimu ihtiyarsiz tartishish (抽搐) ehwalliri bolidu.
2. Vitamin B12 kemlik
3. Kalsiy kemlik (Hypocalcemia, 低血钙症)
4. Magniy kemlik (Hypomagnesemia, 低血镁症)
5. Ohshash bir orunda uzun olturush we yaki herket qilmasliq
6. Bili chim bolup kitish sewebidin nirwa bisilip qilish (Herniated disc  椎间盘突出)
7. Qizil qan tomur qitiwish sewebidin qan aylinish yahshi bolmas;
8. Carpal Tunnel Syndrome, 腕隧道综合症  
9. Ulnar tunnel syndrome尺神经隧道综合症
10. Diabetic periphery syndrome糖尿病性末梢循环综合症
11. Muskul kiselliki (Myopathy, 肌病)

Bili chim bolup kitish (Herniated disc  椎间盘突出) ning sewebliri

1. Yashning chongishigha egiship, we yaki suni kem istimal qilish sewebidin umurtqa arisidiki kumucheck (disk椎间盘) terkiwidiki su madisi kemiyip ilastikiliqini yoqutush (degeneration退化);
2. Bel muskulining ajiz bolushi we umurtqini muhapiq qoghdiyalmasliqi;
3. Herket qilghandiki we yaki yerdin bir nerse alghandiki beden haliti (姿势) ning toghura bolmasliqi, ushtumtut qilinghan herket bilen bel muskullirining ozar maslishalmasliqi.

Saqlinish we qayta qozghulushning aldini ilish

1. Kisel qozghalghandin kiyin baldur herket qilish. Alahide karwat tutup yitishning hajiti yoq. Emiliyette karwat tutup yitishning yalghuz hajiti yoq bolup qalmastin, belki eksinche ziyanliq.

2. Kisel jiddi qozghalghan deslepki mezgilde, soghaq tutush (冷敷)，kisel qozghulushtin tohtap eslige kilish basquchigha kirgende issiq tutush (热敷)

3. Muhapiq beden chiniqturush, bolupmu bel muskullirini kuchaytish.

4. Toghura beden halitige (姿势)  ehmiyet birish we adetlinish

5. Usuzluqni kop istimal qilish, bedendiki her xil toqulmilarning su terkiwining norma bolushigha kapalet qilish, we toqulmilarning susizlinip kitishtin saqlinish;

6. Eger Vitamin D, Vitamin B12, Kalsiy qatarliq maddilar kem bolsa, ularni wahtida toluqlash, we muhapiq aptapqa qaqlinish;

7. Egeshme kisellerni we bashqa yandash kisellerni muhapiq bir terep qilish;

پۇت، قول بارماقلىرى تارتىشىش (抽搐، 抽筋، 痉挛)، قولۇشۇش (麻木) ۋە ئاغرىش (刺感) توۋەندىكى سەۋەپلەر تۇپەيلىدىن كىلىپ چىقىشى مۇمكىن.

1.     ۋىتامىن د كەملىك: يۇقاردا دىيىلگەن قول پۇت بارماقلىرى تارتىشىش (抽搐) دىن باشقا بارماقلىرىدا، تىلىدا ۋە كالپۇكىدا غەلىتە تۇغا ھىس قىلىش، بەزىدە يۇز مۇسكۇللىرىمۇ ئىھتىيارسىز تارتىشىش (抽搐) ئەھۋاللىرى بولىدۇ.
2.     ۋىتامىن ب12 كەملىك
3.     كالسىي كەملىك (低血钙症)
4.     ماگنىي كەملىك (低血镁症)
5.     ئوھشاش بىر ئورۇندا ئۇزۇن ئولتۇرۇش ۋە ياكى ھەركەت قىلماسلىق
6.     بىلى چىم بولۇپ كىتىش سەۋەبىدىن نىرۋا بىسىلىپ قىلىش (椎间盘突出)
7.     قىزىل قان تومۇر قىتىۋىش سەۋەبىدىن قان ئايلىنىش ياھشى بولماس؛
8.     كارپال تۇننەل سيندرومە ، (腕隧道综合症)  
9.    (尺神经隧道综合症)
10.  (糖尿病性末梢循环综合症)
11.  مۇسكۇل كىسەللىكى (肌病)

بىلى چىم بولۇپ كىتىش ( 椎间盘突出) نىڭ سەۋەبلىرى
1.     ياشنىڭ چوڭىشىغا ئەگىشىپ، ۋە ياكى سۇنى كەم ئىستىمال قىلىش سەۋەبىدىن ئۇمۇرتقا ئارىسىدىكى كۇمۇچەكك (椎间盘) تەركىۋىدىكى سۇ مادىسى كەمىيىپ ئىلاستىكىلىقىنى يوقۇتۇش (退化)؛
2.     بەل مۇسكۇلىنىڭ ئاجىز بولۇشى ۋە ئۇمۇرتقىنى مۇھاپىق قوغدىيالماسلىقى؛
3.     ھەركەت قىلغاندىكى ۋە ياكى يەردىن بىر نەرسە ئالغاندىكى بەدەن ھالىتى (姿势) نىڭ توغۇرا بولماسلىقى، ئۇشتۇمتۇت قىلىنغان ھەركەت بىلەن بەل مۇسكۇللىرىنىڭ ئوزار ماسلىشالماسلىقى.

ساقلىنىش ۋە قايتا قوزغۇلۇشنىڭ ئالدىنى ئىلىش
1.     كىسەل قوزغالغاندىن كىيىن بالدۇر ھەركەت قىلىش. ئالاھىدە كارۋات تۇتۇپ يىتىشنىڭ ھاجىتى يوق. ئەمىلىيەتتە كارۋات تۇتۇپ يىتىشنىڭ يالغۇز ھاجىتى يوق بولۇپ قالماستىن، بەلكى ئەكسىنچە زىيانلىق.
2.     كىسەل جىددى قوزغالغان دەسلەپكى مەزگىلدە، سوغاق تۇتۇش (冷敷)，كىسەل قوزغۇلۇشتىن توھتاپ ئەسلىگە كىلىش باسقۇچىغا كىرگەندە ئىسسىق تۇتۇش (热敷)
3.     مۇھاپىق بەدەن چىنىقتۇرۇش، بولۇپمۇ بەل مۇسكۇللىرىنى كۇچايتىش.
4.     توغۇرا بەدەن ھالىتىگە (姿势)  ئەھمىيەت بىرىش ۋە ئادەتلىنىش
5.     ئۇسۇزلۇقنى كوپ ئىستىمال قىلىش، بەدەندىكى ھەر خىل توقۇلمىلارنىڭ سۇ تەركىۋىنىڭ نورما بولۇشىغا كاپالەت قىلىش، ۋە توقۇلمىلارنىڭ سۇسىزلىنىپ كىتىشتىن ساقلىنىش؛
6.     ئەگەر ۋىتامىن د، ۋىتامىن ب12، كالسىي قاتارلىق ماددىلار كەم بولسا، ئۇلارنى ۋاھتىدا تولۇقلاش، ۋە مۇھاپىق ئاپتاپقا قاقلىنىش؛
ئەگەشمە كىسەللەرنى ۋە باشقا يانداش كىسەللەرنى مۇھاپىق بىر تەرەپ قىلىش؛

yirim paralich

Sual: Mining bir tukkunum yirim paralich kisiliga giriptar bolgan, hanzucha 脑脓肿导致的偏瘫 deydikan, wetende kop dawalatkan bolsimu toluk sakiyip kitalmaptu, hazir chatalga chikip dawalinishni oylishiwitiptu, Amrikining mushu yirim paralich kisallirini dawalashtiki unumluk usul, mahsus mushu kisallikni dawalashtiki danglik dohtu yaki dohturhanini surushturmakchi iduk, biraz jiddi bop kaldi,a  gar kolay bolsa mushu hakta uchur bargan bolsigiz, bizga ohshash wetendiki kirindasshlar uchun ajratkan wakitlirigizga  Allah igam koplap ajirlerni bersun!

********************************************
Jawap:

Men gerche bu kessipning doxturi bolmisammu biraq bu jehette oz bilginim boyiche towendikidek jawap birishni muhapiq kordum. Balilardiki bu xil yirim palej kisili waxtida unumluk bir terep qilinmighan  siz digen bu bala giriptar bolghan minge yiringliq ishshiqi tupeylidin mingide mengguluk zexme peyda bolush netijiside kilip chiqqan yirim palej bolup, meyli esli kilip chiqish sewebi qandaq bolushtin qetti nezer,  axirda kilip chiqqan aqiwet - yirim palej, dawlash jehette qiyin bolghan bir kisellik hisaplinidu. Uyghurlar balilar arisidia hazir eng kop uchuraydighan yirim palej minge we yulun yallughi, sewebidin kilip chiqqan,  chonglarda bolsa eng kop uchuridaighan yirim palej mingige qan chushush we yaki mingening bir qismi qansizlinip olush sewebidin kilip chiqidighan bolup,  eger esli kisel waxtida unumluk dawalansa, minge meguluk zexmilinip palej bolushtin saghlanghili bolushi mumkin, eger dawalinish waxtida unumluk bolmisa minge mengguluk zexmilge uchurayde, bu hazirqi zaman doxturliqida bir terep qilish eng yiqin bolghan bir mesile bolup,  dawalash unimi bekla asta, uzun muddet fizikiliq dawalash, mingishni qaytidin meshshiq qildurushqa toghura kilidu.  Amerkida bundaq kisellerni hetta adettiki doxturxanilarghimu balinstqa  alamdu. Peqetla Rehabilitation Center dep atalghan yeni 康复中心 uzun muddet dawalinishqa toghura kilidu. Dawalashta asasen fizikiliq usul asas qilinidu, undin bashqa yingi tughulghan bowaqqa mingishni ugetkendek, mingishni meshshiq qildurushqa, yeni mingining bashqa  saq bir ornida mingish qabiliyitini yitildurushke toghura kilidu, bu adette 6 aydin 2 yil bezide hetta uningdinmu uzun waqit telep qilidighan bir jeryan. Buninggha eger saqliq sughurtasi bolmisa nahayti kop pul kitidu. Amerkining dawlash heqqi heqiqten qimmet.  Yighinchaqlap eyitqanda bu kiselni eng dangliq doxturdin birni tipip bir ikki hepte dawalitip saqaytiwitidighan ish yoq. Kem digende hazirche sewiyede shundaq, keguside birer mojise peyda bolamdu yoq, uningha hazir bir nime dimek tes. Eger ixtizadi yar berse, kelip dawalinip korse bolidu, biraq dangliq doxtur dep izdep yurushning hajiti yoq, peqet qolayliq, sharayiti yaxshiraq yirim palejni dawalaydighan rehabilitation center bolsa yiterlik. Chunki Amerkida bu kiselni dawlash putunley olcehmliship ketken nerse, uning ustige Amerkida kolimi melum sewiyege yetken doxturxana lar arisida bu jehette periq undaq chong emes, bolupmu olcehmleshken dawalash usilida chong periq yoq.