Amirkida dawalinish

Yiqindin biri bir qisim wetendashlar wetendin manga xet yizip, wetende dawalitish qiyin bolghan bezi bir kisellerge giriptar bolghan bimarlarning Amirkigha kilip dawalatqusi barliqini, we u kisellerge nisbeten Amerkida dawalash unimining qandaqliqini surushte qilmaqta.  Elwette bir adem kisel bolghandin kiyin pulning kozige bek qarap ketmey amal bar dawalitishqa tirishidu, shundaqtimu shundaq pilanlarni qiliwatqanlargha nisbeten bir paydilinish bolup qalar digen mexsette Amirkining dawalash heqqi toghursida ikki ighiz chushenche birip otushni  layiq kordum.

Amirkining saqliqlini saqlashqa serip qilghan meblixi GDP ning 16% ni teshkil qilidighan bolup, dunba boyiche kishi bishigha serip qilinghan pul eng kop bolghan dowlet hisaplinidu, hem dawalash heqqi eng qimmet bolghan dowlet hisaplinidu.

Amirkining 2012-yili salliqni saqlash uchun salghan meblixi 2.8 tiriliyun ($2800000000000) dollar bolup, Amirka nopusigha chachqanda, otura hisap bilen her bir adem bishigha texminen $8915 dollar serip qilghan.

2012-yili balinistqa yatqan kisellerning dawalinish qimmiti 882.2 miliyart ($882200000000) dollar bolup,  Amirka nopusigha chachqanda, her bir adem bishigha otura hisap bilen texminen $2940 dollar ketken.

2012-yili Amirkiliqlarning balinsta yatmay doxturgha birip normal kisel korunush uchun serip qilghan puli 565 miliyart ($565000000000) dollar bolup, Amirka nopusigha chachqanda, her bir adem bishigha otura hisap bilen texminen $1880 dollar ketken.

Amirkida adette eghir kisellerning kunduluk dawalinish heqqi otura hisap bilen $6000 dollar etirapida bolup, eng kop bolghanda kunduluk dawalash heqqi $20000 dollargha birishi mumkin.  Misalen bir eghir ayaq bolghan ayal bala tughush uchun aldi keyni bolup balinistta 3 kun yatidighan, eng uzun bolghandimu  5 kundin ashmaydighan bolup, opiratsiye qilmay tebbi bala tughush uchun $10000 - 20000 dollar pul kitidu, eger opiratsiye qilip tughushqa toghura kelse $20000 - 30000 dollar etirapida pul kitidu, bezi murekkep ehwalda $50000 dollar etirapida pul xejlep andin doxturdin chiqalaydu.

Amirkida texminen 85% nopusning sughurtasi bar bolup, ularning sughurta menbesi ning eng kopi shexsi sughurtta  shirketliride; bu xil sughurtta xilila qimmet bolup bir ademning yilliq toleydighan puli adette $6000 – 15000 dollar etirapida bolidu, 3 jan we uningdin artuq bolghan ahile uchun yiligha $15000 – 30000 dollar etirpida pul kitidu. Bu xildiki sughurtaning mutlep kop qissmi ish orni teripidin bir tutash birilidu, sughurtta uchun toleydighan pulningmu 80-90% ish orni teripidin tolinidu; bir qisim ish orni yoq kishiler we yaki ozige ozi ishleydighan yekke tijaretchiler bolsa putunley oz yanjuqidin pul chiqirip sughurta sitiwalidu. Andin qalsa fediral we shitatliq hokumet  teripidin birilidighan sughurtta bolup, bu xildiki sughurtta asasen yashan’ghanlargha, kirimi towen ahilidiki eghir ayaq ayallargha we yishigha toshmighan balilargha birilidu. Bu xildiki sughurtta bir az erzan we bezide asasen heqisiz bolup, muteleq kop sandiki pulini fediral we shitatliq hokumettin chiqiridu.

Qalghan 15% Amirkiliqning sughurttasi yoq bolup, ularning bir qismi Obama hazir yurguziwatqan saqliqni saqlash islahati tupeylidin hokumet teminligen erzan sughurtalardin behriman bolmaqta, biraq kopunchisi yenila sughurttisi yoq, kiselni oz yanjuqudin pul chiqirip korushke mejbure bolmaqta.

Gerche Amirkida kisel bolghan ademler pul yoq seweptin doxturxanigha kirelmey olup kitidighan ish bolmisimu, biraq Amirkida dawalinish heqsiz emes. Normalda peqet puli yoq kishilerning dawalinish heqqini, qeriz suyleydigha shirketler suylepmu alalmighandin kiyin, hokumetke yollighandin bashqa, qolidida toligudek puli bar kishiler bu dawalinish heqqini tolimey qutulalmaydu. Elwette az azdin bolep uzun mezgil tolisimu bolidu, biraq tolimise, shexsi inwatige dexli yitidighan bolup, kiyin bankidin qeriz alidighan, we herqandaq soda sitiq qilidighan ishlirigha dexli qilidu.

Axirda tekitlep otmekchi bolghunum eger bimarla wetende we yaki bashqa dowlette chong doxturxanilardiki dangliq mutixesislerge korunup, dawalash unimi yaxshi bolmighanda, Amirkigha kilip adette kishiler kisel korinidighan ahile doxturigha korun’genning kop ehmiyiti yoq. Amirkigha kilip dawalinimen digen iken shuninggha chushluq shu kessipte yuquri sewiyige wekillik qilidighan birer mutixesis tipip korunushi kirek. Bundaq mutixesislerning kisel korush heqqi alahide qimmet bolup qalmastin, normalda ulargha kisel korunush uchun kem digende bir ay burun tizimlitish kirek. Bolmisa Amirkigha kilip kisel dawalitimen digenge chushluq ish bolmaydu.