Torelme Ghol Hujeyre

Torelme Ghol Hujeyre (Embryonic stem cells)

Dr. Memet Emin

Hayatliqning deslepki bashquchi bolghan torelmidiki ghol hujeyre torelme ghol hujeyrisi (Embryonic stem cells) hisplinidu.

Haywanlar we yaki insanlar jinsi munasiwet qilghandin kiyin erning uruqi ayalning tuximi bilen birikip uruqlanghan tuxum (fertilized egg) hasil qilidu. Uruqlanghan tuxum bir hujeyre bolup, bolunup kopiyish arqiliq torelme hujeyrisi (blastocyst) ge tereqqi qilidu, eger bu torelme hujeyrisi bala yatqu timidin orun ilip, tereqqi qilsa torelmi (embryo) ge aylinidu. Bu torelme tereqqi qilsa bowaq bolup yitilidu we ying bir hayatliq dunyagha kilidu.

Torelmey ghol hujeyre bir hepte ichidiki torelme (blastocyst) din yeni tixi bala yatqu timidin orun almighan torelme (embryo) din ilinghan hujeyre torelme ghol hujeyrisi (embryonic stem cells) hisaplinidu. Torelmidin torelme ghol hujeyrisini chiqiriwalghandin kiyin bu torelme tereqqi qilip bowaq bolup yitilish pursitini yoqutidu. Mundaqche eyitqan dunyagha kelmekchi bolghan bir yingi hayatliq nabut bolidu.

Hazir bar bolghan torelme ghol hujeyrining kopunchisi eghir ayaq bolghan ayalning bala yatqusidiki torelmidin ilinghan bolmastin belki tejirbexanida sunni uruqlandurush arqiliq yitildurulgen torelmdin ilinghan.

Undin bashqa tetqiqatchilar sut emguchi haywanlarning beden hujeyrisi bilen tuxum arqiliq torelme yitildurup, uningdin torelme ghol hujeyrisige ige bolmaqta. Bu xil texnika beden hujeyre yadro almashturush (somatic cell nuclear transfer) dep atilidighan bolup, aldi bilen tuxumning yadrosini yeni DNA chiqirip tashlap, uning ornigha beden hujeyrisi (somatic cells) ning yadrosini silish arqiliq "uruqlanghan tuxum" peyda qilish, we bu arqiliq torelme yitildurup chiqish. Bu adette kilon qilish texnikisi depmu atilidu.

Yiqinda tetqiqatchilar bala hemri suyi (amniotic fluid) dinmu torelme ghol hujeyrige oxshash alahidilikke ige hujeyrilerining barliqini, we bu hujeyrilerning torelme ghol hujeyrisige oxshash bolunush arqiliq bedendiki her qandaq hujeyrige aylinish alahidilikige ige ikenligini bayqighan.

Tetqiqatchilar torelme ghol hujeyrige ige bolghandin kiyin, ularni tejirbexanida suni yitildurup kopeytidu, we melum basquchta bu hujeyriler tonglutulup saqlinidu.