Torelmini kilon qilish texnikisi
Dr. Memet Emin
Torelme ghol hujeyre tetqiqati jeryanidiki bosush xarektirlik bir ilgirlesh torelmini kilon qilish texnikisi bolup, uning muhapiqiyet qazinishi, torelme ghol hujeyre tetqiqatining tiz ilgirlishige nahayta chong asas saldi.
Janliqlar jinsi munasiwet qilghandin kiyin erkek janliqning uruqi bilen chishi janliqning tuximi birikip uruqlanghan tuxum (fertilized egg) hasil qilidu. Uruqlanghan tuxum bir hujeyre bolup, bolunup kopiyish arqiliq torelme hujeyrisi (blastocyst) tereqqi qilidu, andin bala yatqu timidin orun ilip tereqqi qilip torelmi (embryo) ge aylinidu. Andin torelme tereqqi qilip yingi bir janliq bolup yitilidu we ying bir hayatliq dunyagha kilidu.
1978-yili 7-ayning 25-kuni beden siritida yeni tejirbe neychisi ichide sunni uruqlandurush arqiliq dunyagha kelgen tunji balining tughulushi kiyinki torelmini kilon qilish we torelme ghol hujeyrisini yitildurup chiqishning asasi hisaplinidu.
Torelmini kilon qilish diginimiz yuqarda dep otken sunni uruqlandurushning dawami bolup, ularning tupki oxshimaydighan yiri, eneniwi sunni uruqlandurushta erkek haywanning uruqi bilen chishi haywanning tuxumini sunni uruqlandurush arqiliq, torelme yitildurup chiqqan bolsa, torelmini kilon qilishta bedendin ilinghan xalighan bir hujeyre bilen yadrosi ilip tashlanghan tuxumdin sunni uruqlandurush peyda qilish arqiliq yitildurp chiqqan torelmini kozde tutidu. Bu xil texnika beden hujeyre yadro almashturush (somatic cell nuclear transfer) texnikisi dep atilidighan bolup, aldi bilen tuxumning yadrosini yeni gin alahidiligini konturl qilidighan DNA sini tuxumdin chiqirip tashlap, uning ornigha beden hujeyrisi (somatic cells) ning yadrosini silish arqiliq "uruqlanghan tuxum" peyda qilish, we bu arqiliq torelme yitildurup chiqish. Bundaq yitildurup chiqilghan torelmide peqetla beden hujeyrisini teminligen terepning gini ipadilinip chiqidu. Eneniwi usulda yitildurup chiqqan torelmide bolsa erkek terep bilen chishi terepning gin alahidiligi yirimdin ipadilinip chiqidu. Yene erkekning gin alahidiligi 50%, chishi haywanning gin alahidiligi 50% ipalinip chiqidu.
No comments:
Post a Comment