Yawropada tarqalghan qanliq ichi suruk
Dr. Memet Emin
Yiqinqi bir heptidin buyan Germaniyeni merkez qilghan 9 Yawropa dowlettide "E. coli, o104:H4" dep atalghan bir baktirye kelturup chiqarghan qanliq ichi surush kisili tarqap, 6-ayning 2-kunige qeder 1614 adem bu baktiryedin zeherlinip ighir kisel bolup, hayati hewepte qalghan, 18 adem bu baktiryedin zeherlinip ala burun hayatidin ayrilghan.
Bu qitim Yawropada tarqalghan bu kisel mushi xildiki kisellikler ichide 3-derijilik eghir kisel bolup, asasliqi yimek ichmeklikler bolupmu salad qatarliq xam yimeklikler arqiliq tarqalghan. Bu kiselni kelturup chiqarghan "E. coli, o104:H4" dep atalghan bu baktirye yalghuz qanliq ichi suruk peyda qilipla qalmastin, yene borekni zeherlep, borek zeyiplikini kelturup chiqiridiken. Bu baktiryede hazirgha qeder 14 xil baktiryege qarshi dorilargha nisbeten qarshi kuch bolup, bu dorilar bu baktiryege kar qilmaydiken. Mundaqche eyitqanda bu xil baktirye bilen yuqumlanghan bimarlarni bu xil baktiryege qarishi dorilar bilen dawalash qiyin bolup, bimarlarning olup kitish ihtimali yuquri iken.
Germaniyeni merkez qilghan Yawropa dowletlirini sarasimgha salghan bu xil baktiryening qeyerdin tarqalghanlighi hazirgha qeder tixi anche iniq emes bolsimu, biraq bu xil baktirye bilen yuqumlinip kisel bolghan kishilerdiki bir ortaqliq, ular terxemek, pemidur qatarliq sey koktatlardin etilgen saladni istimal qilghan. Hazir Amerkida kisel bolghan 2 bimarmu yiqinda Germaniyege birip, u yerde salad yigen iken. Shunga hazir mutixesisler, "bu xil baktiryening terxemek, pemidurlarni merkez qilghan xam yimekliklerdin tarqalghan ihtimalliq nahayti yuquri" dep qarimaqta.
Bu xil baktiryening tarqilishi, bir nechche yil ilgiri dunyani sarasimgha salghan qush zukimi, chochqa zukim we SARS lar bilen oxshimaydighan yiri shuki, burun tarqalghan u kiseller hawadin yeni nepes yolliri arqiliq insanlar bilen haywanlar arisida yaki insanlar arisida tarqalghan bolsa, bu qitimqi bu baktirye asasliqi yimek arqilish tarqighan. Yene yimeklik yolini konturul qilish arqiliq, bu kiseldin saqlanghili bolidu.
Bu baktiryege yuqumlunup qilishtin saqlinish uchun asasliqi towendikilerge diqet qilish kirek
(1) Waxtinche her qandaq yimekliklerni xam yiyishtin saqlinish, bolupmu waxtinche terxemek, pemidurlardin etilgen saladlarni sitimal qilishtin saqlinish, amal bar waxtinche pushurup yiyish;
(2) Xam yimeklikler bilen yiyish aldida turghan pishshiq yimekliklerni oz ara arilashturmasliq,;
(3) Xam yimeklik bilen pishshiq yimeklikke ishletken her qandaq qacha quchilarni, qoshuq, pichaq we arilarni oz ara ayrish;
(4) Tamaq yiyishtin burun qol yuyushqa diqet qilish, bolupmu xam yimekliklerni tutqandin kiyin, pishshiq yimekliklerge yiqinlishishtin burun qolni yuyush.
(5) Magizindin sitip alghan (resturanttin emes) teyyar tamaqlarni yeni yingi etilmige tamaqlarni istimal qilghanda, eng yaxshisi, qayta qaynitiwitip yiyish kirek.
Miningche yuqarqilargha diqet qilinsa, bu kiseldin saqlinish anche qiyin bolmisa kirek.
Bu xewerge munasiwetlik uchurlarni kormekchi bolsingiz, towendiki ulanmigha qarang.
No comments:
Post a Comment